1. Chỉ thị số 09 CT ngày 29/10/1968 của Bộ Giáo dục về việc tổ chức kỷ niệm Ngày Quốc tế “Hiến chương các nhà giáo” 20/11/1968

Chỉ thị này được ban hành trong bối cảnh đất nước đang chịu ảnh hưởng của cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước, với mục đích hướng dẫn tổ chức kỷ niệm Ngày Quốc tế Hiến chương các Nhà giáo (20/11/1968). Chỉ thị có đoạn viết: “Trong thư của Hồ Chí Minh gửi các cán bộ, cô giáo, thầy giáo, công nhân, nhân viên, học sinh, sinh viên các cấp mẫu giáo, phổ thông, BTVH, trung học chuyên nghiệp và đại học nhân dịp đầu năm học mới, Hồ Chủ tịch đã khẳng định “Mặc dầu giặc Mỹ điên cuồng đánh phá miền Bắc ác liệt, chúng không những đã thất bại trên hai mặt trận chính trị, quân sự mà ta còn thắng chúng cả trên mặt mặt trận giáo dục và đào tạo cán bộ”. Sau khi biểu dương những cố gắng và thành tích đạt được của ngành giáo dục, Thầy cô giáo và học sinh, Hồ Chủ tịch viết tiếp “Nhiệm vụ của cô giáo, thầy giáo là rất quan trọng và rất vẻ vang… Giáo dục nhằm đào tạo những người kế tục sự nghiệp cách mạng to lớn của Đảng và Nhân dân ta, do đó các ngành các cấp Đảng và Chính quyền địa phương phải thật sự quan tâm hơn nữa về sự nghiệp này, phải chăm sóc nhà trường về mọi mặt, đẩy sự nghiệp giáo dục của ta lên những bước phát triển mới”..

 Chỉ thị nêu rõ ý nghĩa của Ngày Quốc tế “Hiến chương các nhà giáo”, khẳng định tầm quan trọng của giáo dục trong xây dựng và bảo vệ tổ quốc. Khích lệ phong trào thi đua dạy tốt, học tốt, động viên các thầy cô giáo phát huy tinh thần trách nhiệm trong bối cảnh đất nước còn khó khăn. Các hướng dẫn cụ thể trong Chỉ thị đã giúp các địa phương trên cả nước tổ chức kỷ niệm ngày Ngày Quốc tế “Hiến chương các nhà giáo” một cách trang trọng, phù hợp với hoàn cảnh chiến tranh, đồng thời tạo động lực to lớn cho đội ngũ nhà giáo.

Chỉ thị số 09 CT ngày 29/10/1968 của Bộ Giáo dục về việc tổ chức kỷ niệm Ngày Quốc tế “Hiến chương các nhà giáo” 20/11/1968

2. Chỉ thị số 149 CT.VG ngày 6/11/1969 của Ủy ban Hành chính tỉnh Nghệ An về kỷ niệm ngày Quốc tế hiến chương các nhà giáo 20/11/1969

Đây là Chỉ thị mang tính định hướng của chính quyền tỉnh Nghệ An, nhằm cụ thể hóa chỉ đạo từ Trung ương và đưa ra các kế hoạch tổ chức kỷ niệm ngày 20/11 tại địa phương.

Chỉ thị ra đời giữa lúc Trung ương Đảng đang mở đợt sinh hoạt chính trị “toàn Đảng, toàn dân, toàn quân học tập và làm theo di chúc của Hồ Chủ tịch”. Do đó, cùng với ý nghĩa to lớn, kỷ niệm phải nhằm thực hiện di chúc của Người trong đó có sự nghiệp giáo dục.

Nội dung Chỉ thị có đoạn: "Song song với việc tuyên truyền ý nghĩa quốc tế của ngày kỷ niệm, cần có kế hoạch tuyên truyền, giải thích những lời của Chủ tịch Hồ Chí Minh và phương án giáo huấn của Người đối với sự nghiệp giáo dục cùng những quan điểm giáo dục của Đảng ta; đồng thời làm cho cán bộ và nhân dân thấy rõ  vị trí, vai trò  và trách nhiệm nặng nề nhưng vẻ vang của người thầy giáo, cô giáo đối với sự nghiệp đào tạo, bồi dưỡng thế hệ trẻ, phát huy đúng đắn truyền thống “tôn sư trọng đạo” của nhân dân ta. Trong ngành giáo dục, cùng với việc học tập Di chúc, đây là một dịp để ôn lại nội dung bức thứ của Hồ Chủ tịch gửi ngành giáo dục năm học 1968-1969, một dịp để mỗi nhà giáo dục học tập và tu dưỡng theo đạo đức cách mạng cao đẹp của Hồ Chủ tịch, phấn đấu thực sự trở thành những tấm gương trong sáng đối với thế hệ trẻ mà mình đang đào tạo và bồi dưỡng."

Chỉ thị số 149 CT.VG ngày 6/11/1969 của Ủy ban Hành chính tỉnh Nghệ An về kỷ niệm ngày Quốc tế hiến chương các nhà giáo 20/11/1969

Trong chỉ thị đã chỉ đạo trực tiếp đến các cấp, các ngành quan tâm ưu tiên các thầy cô giáo, cụ thể: ngành Giao thông vận tải giảm giá tàu, xe; ngành thương nghiệp bố trí ưu tiên một số mặt hàng cho nhà giáo; ngành y tế tổ chức khám bệnh cho giáo viên, học sinh; ngành thông tin cung cấp đài cho giáo viên về hưu và hiệu trưởng các trường; ngành văn hoá ưu tiên cho giáo viên xem chiếu bóng; các tổ chức đoàn thể tổ chức thăm sức khoẻ cô giáo, thầy giáo… Qua đó thấy rõ việc quan tâm chăm sóc thầy giáo, cô giáo là một nhiệm vụ chung của mọi ngành, mọi người, vì chăm sóc thầy giáo, cô giáo tức là chăm sóc con em của chúng ta, là chăm sóc thế hệ mai sau. Di chúc của Hồ Chủ tịch có đoạn nói: “Bồi dưỡng thế hệ cách mạng cho đời sau là một việc rất quan trọng và rất cần thiết”. Trong thư gửi cho ngành giáo dục năm học 1968-1969 Người đã dạy: “Giáo dục nhằm đào tạo những người kế tục sự nghiệp cách mạng to lớn của Đảng và nhân dân ta, do đó các ngành, các cấp Đảng và Chính quyền địa phương, phải thật sự quan tâm hơn nữa đến sự nghiệp này, phải chăm sóc nhà trường về mọi mặt, đẩy sự nghiệp giáo dục của ta lên những bước phát triển mới”.

Uỷ Ban hành chính tỉnh Nghệ An với mong muốn các cấp, các ngành, với ý thức thấm nhuần những lời di chúc của Hồ Chí Minh và những giáo huấn của Người đối với sự nghiệp giáo dục. Nhấn mạnh việc khơi dậy truyền thống yêu nước, tinh thần trách nhiệm trong dạy và học, góp phần vào sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Động viên toàn xã hội tham gia vào công cuộc phát triển giáo dục, đặc biệt là trong việc hỗ trợ cơ sở vật chất, tinh thần cho nhà trường và giáo viên.

Hai Chỉ thị trên không chỉ là minh chứng cho sự ra đời và ý nghĩa của ngày Nhà giáo Việt Nam mà còn phản ánh sự quan tâm sâu sắc của Nhà nước và chính quyền địa phương đối với sự nghiệp giáo dục, đặc biệt trong hoàn cảnh chiến tranh khó khăn. Những tài liệu này thể hiện tinh thần tri ân, tôn vinh nghề giáo và đồng thời khích lệ thế hệ thầy cô giáo tiếp tục cống hiến, dìu dắt các thế hệ trẻ vượt qua gian khó để xây dựng tương lai tươi sáng cho đất nước.

Nhân ngày Nhà giáo Việt Nam 20/11, Trung tâm Lưu trữ Lịch sử tỉnh Nghệ An trân trọng giới thiệu các tài liệu này tới độc giả, với mong muốn góp phần lan tỏa truyền thống tôn sư trọng đạo, khơi dậy lòng biết ơn và tinh thần học tập trong toàn xã hội. Đây cũng là dịp để chúng ta cùng nhìn lại, tự hào và tiếp tục gìn giữ, phát huy truyền thống quý báu của dân tộc./.

                                       Võ Thị Bích Lợi, Trung tâm Lưu trữ lịch sử tỉnh Nghệ An