Cách đây 79 năm, ngày 03 tháng 01 năm 1946, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã ký Thông đạt số 1-C/VP gửi các ông Bộ trưởng trong đó nêu rõ: "Xét rằng một vài công sở đã tự tiện huỷ bỏ hay bán các công văn và hồ sơ cũ. Hành động ấy có tính cách phá hoại, vì sợ làm mất những tài liệu có giá trị đặc biệt về phương diện kiến thiết quốc gia". Thông đạt chỉ rõ "Tài liệu lưu trữ có giá trị đặc biệt về phương diện kiến thiết quốc gia". Thông đạt này không chỉ góp phần ngăn chặn tình trạng tuỳ tiện huỷ bỏ hồ sơ, tài liệu lưu trữ còn nâng cao ý thức của cán bộ, công chức, viên chức đối với việc giữ gìn và phát huy giá trị tài liệu lưu trữ Quốc gia, là một trong những văn bản đầu tiên của Nhà nước ta về công tác lưu trữ, đặt nền móng quan trọng cho ngành Lưu trữ Việt Nam.

Với ý nghĩa to lớn và tầm quan trọng của công tác lưu trữ đối với xã hội và sự nghiệp xây dựng, bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa, Luật Lưu trữ Việt Nam số 33/2024/QH15, tại điều 6 quyết định lấy ngày 03 tháng 01 hàng năm là ngày truyền thống của ngành Lưu trữ Việt Nam - lấy tên là "Ngày Lưu trữ Việt Nam với mục đích giáo dục truyền thống của ngành Lưu trữ Việt Nam, nâng cao nhận thức, tinh thần trách nhiệm của những người làm công tác lưu trữ và của toàn xã hội trong việc bảo vệ, phát huy giá trị của tài liệu lưu trữ, phục vụ cho sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, động viên phong trào thi đua lao động, nâng cao ý thức kỷ luật và đạo đức nghề nghiệp của cán bộ, công chức, viên chức trong ngành Lưu trữ, biểu dương, khen thưởng kịp thời đối với cá nhân và tập thể có thành tích xuất sắc trong việc bảo vệ và phát huy giá trị của tài liệu lưu trữ".

Thông đạt số 1-C/VP ngày 03 tháng 01 năm 1946 (nguồn từ Cục Văn thư và Lưu trữ nhà nước - Bộ Nội vụ)

Kể từ khi Chủ tịch Hồ Chí Minh ký ban hành Thông đạt số 01-C/VP ngày 03/01/1946 đến nay, ngành Lưu trữ Việt Nam đã phát triển và có những đóng góp quan trọng trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ tổ quốc Việt Nam xã hội Chủ nghĩa.

Đối với tỉnh Nghệ An ngành Lưu trữ đã và đang thực hiện rất tốt nhiệm vụ bảo quản và phát huy giá trị tài liệu lưu trữ, nhất là những tài liệu liên quan đến quê hương Chủ tịch Hồ Chí Minh và lịch sử văn hóa tỉnh Nghệ An.

Để phát huy giá trị tài liệu lưu trữ lịch sử của tỉnh, hàng năm ngành Lưu trữ Nghệ An đều thực hiện công tác sưu tầm, chỉnh lý, bồi nền tài liệu tại kho lưu trữ, đảm bảo an toàn và tái sử dụng hiệu quả. Tích cực phối hợp với các đơn vị trong và ngoài tỉnh để tổ chức các hoạt động chia sẻ kinh nghiệm, tuyên truyền, quảng bá, sưu tầm, công bố tài liệu…nhằm phát huy giá trị của tài liệu lưu trữ. Hiện nay Trung tâm hiện đang lưu giữ và bảo quản 16 phông lưu trữ, với trên 1000 mét giá tài liệu. trong đó có một số phông có giá trị lịch sử cao: phông UBHC Kháng chiến giai đoạn 1945-1954; phông UBHC giai đoạn 1954-1975…Đây là khối tài liệu tương đối lớn, quan trọng, có giá trị đặc biệt đối với sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc nói chung và cho tỉnh nhà nói riêng. Có thể khẳng định, phát huy giá trị tài liệu lưu trữ vừa là mục tiêu của ngành lưu trữ và cũng là kết quả phản ánh hiệu quả của công tác lưu trữ, bên cạnh đó công tác bảo quản, giữ gìn tài liệu sau khi khai thác, sử dụng được thực hiện nghiêm theo quy định, mặc dù tài liệu được đưa ra phục vụ thường xuyên, rộng rãi nhưng vẫn đảm bảo bí mật và an toàn, đáp ứng phần nào nhu cầu thông tin của các đối tượng độc giả, góp phần đáng kể vào việc tuyên truyền ý nghĩa, vai trò, vị trí của công tác lưu trữ đối với xã hội. Để những tài liệu này phát huy được giá trị, trong những năm qua Trung tâm luôn cố gắng thực hiện tốt nhiệm vụ của mình, đặc biệt làm tốt công tác tổ chức khai thác, sử dụng và bảo quản tài liệu lưu trữ như: Phục vụ sử dụng tài liệu tại phòng đọc, công bố giới thiệu tài liệu trên các phương tiện thông tin đại chúng, cung cấp bản sao và chứng thực tài liệu lưu trữ.

Tuy nhiên, nhìn chung công tác lưu trữ trên địa bàn tỉnh Nghệ An cũng đang phải đối diện với nhiều khó khăn, thách thức như: tình trạng kho lưu trữ chuyên dụng của tỉnh và của các cơ quan đơn vị thuộc nguồn nộp lưu hiện nay chưa đáp ứng được theo tiêu chuẩn quy định; việc thu thập những tài liệu có giá trị lịch sử; nguồn lực dành ngành lưu trữ hiện này còn nhiều hạn chế, kinh phí bố trí cho các hoạt động nghiệp vụ chỉnh lý, bồi nền, nghiên cứu khoa học, chuyển đổi số chưa thực sự phù hợp…

Năm 2025, công tác lưu trữ của tỉnh Nghệ An cần nổ lực hơn nữa để từng bước khắc phục những khó khăn, hạn chế, tiếp tục phát huy những kết quả đã đạt được nhằm đưa công tác lưu trữ của tỉnh đi vào hoạt động ổn định, thống nhất đảm bảo yêu cầu đặt ra; góp phần vào thành công chung của công cuộc cải cách hành chính trên địa bàn tỉnh Nghệ An nói riêng và sự phát triển của ngành nói chung. Để làm được những điều đó cần có sự quan tâm của Nhà nước và của lãnh đạo tỉnh trong đầu tư kinh phí để xây dựng kho tàng, lắp đặt trang thiết bị, chỉnh lý sắp xếp tài liệu lưu trữ; Sự phối kết hợp của các cấp, các ngành; Sự phấn đấu nổ lực không ngừng của đội ngũ công chức, viên chức làm công tác lưu trữ nhằm theo kịp tiến trình chung của cả nước, tìm tòi nghiên cứu, ứng dụng tiến bộ khoa học công nghệ trong công tác chuyên môn để tài liệu lưu trữ phát huy được "giá trị đặc biệt về phương diện kiến thiết quốc gia" như lời Chủ tịch Hồ Chí Minh đã yêu cầu cách đây 79 năm.

Kỷ niệm 79 năm Ngày Lưu trữ Việt Nam là dịp để tôn vinh ngành lưu trữ mà còn nhắc nhở chúng ta về vai trò quan trọng của việc giữ gìn và khai thác tài liệu lịch sử; tri ân những người làm công tác lưu trữ đã cống hiến thầm lặng, bảo vệ kho tàng di sản của quê hương và dân tộc. Đồng thời, đây cũng là cơ hội để công tác lưu trữ tiếp tục đổi mới, ứng dụng công nghệ hiện đại nhằm phát huy tốt hơn giá trị của tài liệu lưu trữ, kết nối quá khứ với hiện tại và tương lai.

Trung tâm Lưu trữ Lịch sử tỉnh Nghệ An tự hào là một phần của hành trình 79 năm đầy ý nghĩa này, và tiếp tục đồng hành, góp phần bảo tồn và phát triển di sản văn hóa dân tộc. Hi vọng, cùng với sự chung tay của tất cả các cấp, các ngành, trong năm 2025, công tác lưu trữ tỉnh Nghệ An sẽ gặt hái được nhiều thành công, góp phần vào sự phát triển kinh tế - xã hội nói chung của tỉnh nhà./.