Kỷ niệm 139 năm Ngày Quốc tế Lao động (1/5/1886 - 1/5/2025) là dịp để chúng ta ôn lại truyền thống đấu tranh cách mạng hào hùng, tôn vinh đóng góp của giai cấp công nhân và người lao động; đồng thời, khơi dậy tinh thần trách nhiệm, khát vọng vươn lên, quyết tâm xây dựng đất nước Việt Nam phồn vinh, hạnh phúc và thịnh vượng.

Ngày Quốc tế Lao động bắt nguồn từ thành phố công nghiệp Chicago (Hoa Kỳ). Vào năm 1886, Đại hội Liên đoàn Lao động Mỹ đã thông qua một nghị quyết lịch sử, khẳng định: “Từ ngày 1/5/1886, ngày làm việc của công nhân sẽ chỉ còn 8 giờ.” Đây là tuyên ngôn mở đầu cho cuộc đấu tranh mạnh mẽ, rộng khắp của công nhân trên toàn nước Mỹ, đòi quyền được làm việc, nghỉ ngơi và sống một cách xứng đáng.

Tại Việt Nam, ngày Quốc tế Lao động lần đầu tiên được tổ chức vào ngày 1/5/1930, dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam. Lần đầu tiên trong lịch sử phong trào công nhân Đông Dương, giai cấp công nhân nước ta đã xuống đường biểu tình, thể hiện tinh thần đoàn kết với công nhân quốc tế và lên tiếng đòi cải thiện điều kiện lao động, tăng lương, giảm giờ làm. Từ đó, ngày 1/5 đã trở thành biểu tượng của tinh thần kiên cường, bất khuất, và cũng là điểm khởi đầu cho cao trào cách mạng 1930 - 1931 với đỉnh cao là phong trào Xô Viết Nghệ – Tĩnh.

Công nhân và nhân dân Việt Nam mít-tinh kỷ niệm Quốc tế Lao động

01-5-1938 tại nhà Đấu xảo Hà Nội. Ảnh tư liệu

Sau Cách mạng Tháng Tám thành công, đất nước giành được độc lập, ngày 01/5/1946, lần đầu tiên Ngày Quốc tế Lao động được tổ chức long trọng tại Thủ đô Hà Nội với sự tham gia của 20 vạn người lao động. Trước đó, ngày 18/2/1946, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã ký Sắc lệnh số 22c NV/CC, chính thức công nhận ngày 1/5 là quốc lễ - người lao động cả nước được nghỉ làm, hưởng nguyên lương.

Chủ tịch Hồ Chí Minh dự Lễ kỷ niệm Ngày Quốc tế Lao động ngày 01/5/1955. Ảnh tư liệu

Chủ tịch Hồ Chí Minh đọc lời kêu gọi: “Cùng đồng bào toàn quốc! Cùng anh chị em lao động! Ngày 01 tháng 5 là một ngày Tết chung cho lao động cả các nước trên thế giới. Đó là một ý nghĩa đoàn kết rất sâu xa. Ở nước ta lần này là lần đầu mà đồng bào ta, anh chị em lao động ta được tự do đón tiếp ngày 1.5. Vậy nên nó có ý nghĩa đặc biệt sâu xa hơn nữa. Đối với chúng ta nó là một ngày để tỏ cho thế giới biết rằng, ngày này chẳng những là ngày Tết lao động, mà nó còn là ngày toàn dân đoàn kết. Đoàn kết để giữ vững tự do dân chủ. Đoàn kết để kiến thiết nước nhà. Đoàn kết để xây dựng một đời sống mới”.

Tại Việt Nam, đặc biệt trong giai đoạn lịch sử đấu tranh chống ngoại xâm và xây dựng đất nước, Ngày Quốc tế Lao động mang một ý nghĩa đặc biệt sâu sắc. Năm 1973, thời điểm đất nước ta vừa giành được thắng lợi quan trọng trên mặt trận ngoại giao và quân sự – buộc đế quốc Mỹ phải ký Hiệp định Paris và rút quân về nước – không khí cả nước tràn ngập niềm vui và niềm tin vào tương lai tươi sáng.

Trong dòng chảy lịch sử ấy, một minh chứng sống động cho cách mà nhân dân ta biến lễ kỷ niệm thành hành động thiết thực đó là việc Ủy ban Hành chính tỉnh Nghệ An đã ban hành Chỉ thị số 28/CT/VX ngày 18/4/1973 về việc tổ chức lễ kỷ niệm ngày Quốc tế Lao động 1/5 kết hợp với lễ mừng công chiến thắng. Đây là sự kiện có ý nghĩa đặc biệt, thể hiện tinh thần của thời đại - tinh thần kết hợp giữa vinh danh chiến thắng và kêu gọi toàn dân tiếp tục thi đua lao động sản xuất, xây dựng quê hương.

Chỉ thị số 28/CT/VX ngày 18/4/1973 của Uỷ ban hành chính Nghệ An về việc tổ chức lễ kỷ niệm ngày Quốc tế lao động 01/5/1973 và lễ mừng công chiến thắng (Nguồn: Trung tâm Lưu trữ lịch sử tỉnh)

Theo Chỉ thị này, việc tổ chức ngày lễ không đơn thuần là một sự kiện mang tính hình thức, mà là dịp để khơi dậy lòng yêu nước, phát huy cao độ tinh thần đoàn kết và tinh thần lao động sáng tạo trong mọi tầng lớp nhân dân. Đặc biệt, trong bối cảnh hậu chiến, khi đất nước còn muôn vàn khó khăn, thì việc toàn dân đoàn kết, thi đua lao động là yêu cầu cấp thiết để phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội. Nghệ An – mảnh đất giàu truyền thống cách mạng – đã thể hiện rõ tinh thần này qua các phong trào thi đua khôi phục và đẩy mạnh sản xuất, chăm lo đời sống nhân dân, khắc phục hậu quả chiến tranh. Các nhiệm vụ cụ thể được triển khai rõ ràng: từ chăm sóc vụ lúa đông xuân, phát triển cây công nghiệp, đẩy mạnh thủy lợi, đến sản xuất nông cụ, vật liệu xây dựng… Tất cả đều được gắn với tinh thần “làm việc bằng hai, bằng ba”, thi đua vượt chỉ tiêu, gắn với mục tiêu chiến lược là đưa Nghệ An trở thành một tỉnh khá trong các tỉnh miền núi phía Bắc.

Chỉ thị cũng đặc biệt nhấn mạnh vai trò của các hoạt động chính trị, văn hóa và chăm lo an sinh xã hội. Việc tổ chức các buổi sinh hoạt chính trị tại cơ sở, đơn vị, xí nghiệp nhằm tổng kết phong trào kháng chiến, biểu dương gương người tốt việc tốt trong sản xuất và chiến đấu, đồng thời triển khai nhiệm vụ mới, khơi dậy niềm tin vào thắng lợi toàn diện của cách mạng. Việc chăm sóc các gia đình thương binh, liệt sĩ, trẻ mồ côi, tổ chức lớp học, nhà trẻ, phòng dịch bệnh… cũng được đưa lên hàng đầu – thể hiện tính nhân văn sâu sắc của cách mạng Việt Nam. Ngoài ra, để tránh phô trương hình thức, UBHC tỉnh kêu gọi chống lãng phí, ăn uống linh đình, thay vào đó là phong trào tiết kiệm lương thực, thực phẩm, tiền của, nhằm dành nguồn lực chi viện cho miền Nam và phục vụ sản xuất. Đồng thời, trong những ngày lễ, các hoạt động văn hóa – thể thao lành mạnh như bóng đá, bóng chuyền, đua thuyền, rước đèn, văn nghệ… được tổ chức rộng khắp, tạo không khí vui tươi, gắn bó, đoàn kết trong nhân dân.

Ngày Quốc tế Lao động không chỉ là dịp để kỷ niệm một mốc son trong lịch sử đấu tranh của giai cấp công nhân quốc tế, mà còn là cơ hội để mỗi chúng ta – những người con của đất nước – nhìn lại chặng đường đã qua, trân trọng những thành quả đạt được, và tiếp tục nỗ lực đóng góp cho sự phát triển của quê hương, đất nước. Ngày nay, trong thời đại đổi mới và hội nhập, tinh thần Ngày Quốc tế Lao động 1/5 vẫn luôn được phát huy mạnh mẽ. Giai cấp công nhân, người lao động tiếp tục giữ vai trò nòng cốt trong công cuộc công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước. Những phong trào thi đua lao động giỏi, sáng kiến cải tiến kỹ thuật, phát triển kinh tế gắn với bảo vệ môi trường… ngày càng lan tỏa sâu rộng, góp phần vào sự phát triển bền vững và thịnh vượng của đất nước.

Tự hào với truyền thống vẻ vang, mỗi người lao động hôm nay hãy tiếp tục phát huy tinh thần ngày 1/5: Lao động sáng tạo, trách nhiệm và đoàn kết để góp phần xây dựng một nước Việt Nam hòa bình, phát triển, giàu mạnh. Đối với tỉnh Nghệ An – quê hương giàu truyền thống cách mạng và hiếu học, tinh thần đó càng cần được nhân lên, lan tỏa trong mọi lĩnh vực. Riêng với ngành Nội vụ và đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức, người lao động Sở Nội vụ Nghệ An, đây là dịp để nâng cao ý thức trách nhiệm, không ngừng nỗ lực đổi mới, cải cách hành chính, phục vụ nhân dân hiệu quả, góp phần xây dựng chính quyền liêm chính, hiện đại, vì sự phát triển bền vững của tỉnh nhà./. 

Nguyễn Thị Ngọc Ánh - Trung tâm Lưu trữ lịch sử tỉnh